Stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (numer projektu:UD69)
[read_more}
ADRESAT:
Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości
SPRAWA:
Stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (numer projektu:UD69)
UZASADNIENIE:
W dniu 3 czerwca 2024r. w wykazie prac legislacyjnych rządu zamieszczona została informacja o planowanym do przyjęcia w IV kwartale 2024r. projekcie ustawy o zmianie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (numer projektu:UD69)[1].
Celem ogólnym przygotowywanej nowelizacji ma być zwiększenie dostępności systemu nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego i bardziej efektywne wykorzystanie środków przeznaczanych na tę pomoc. W tym zakresie proponuje się w szczególności:
- przywrócenie możliwości zdalnego świadczenia pomocy jako stałej możliwości, której wybór należałby do beneficjenta pomocy. Aktualnie takie rozwiązanie przewidziane jest dla ograniczonego kręgu osób tj. osób ze znaczną niepełnosprawnością ruchową oraz osób doświadczających trudności w komunikowaniu się, a także dla wszystkich osób uprawnionych ale jedynie w okresie epidemii, stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu nadzwyczajnego. W proponowanym, nowym rozwiązaniu, beneficjent pomocy, w momencie zapisu na poradę dokonywałby wyboru, czy chce skorzystać z pomocy w punkcie, w bezpośrednim kontakcie z osobą udzielającą pomocy, czy preferuje pomoc zdalną (telefoniczną, za pomocą komunikatorów, Internetu).
- uchylenie art. 4 ust. 2-6 ustawy tj. zniesienie obowiązku składania oświadczeń o niemożności poniesienia kosztów odpłatnej pomocy przez osoby uprawnione oraz zniesienie obowiązku składania oświadczeń o niemożności poniesienia kosztów odpłatnej pomocy prawnej przez osoby korzystające z nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej o niezatrudnianiu pracowników w ciągu ostatniego roku. Trudno bowiem uznać za uzasadnione składanie osobiście pisemnych oświadczeń przy jednoczesnym korzystaniu z usługi z pomocą środków porozumiewania się na odległość.
- zmianę treści art. 8 ust. 3 poprzez doprecyzowanie, że nieodpłatna pomoc prawna lub nieodpłatne poradnictwo obywatelskie udzielane są podczas dyżuru. Dyżur nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego będzie odbywał się w punkcie w przeciętnym wymiarze 5 dni w tygodniu i ma trwać co najmniej 4 godziny dziennie, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. Rozwiązanie to jest związane z wprowadzeniem porad zdalnych jako opcji dostępnej dla beneficjenta.
- dodanie nowego art. 8b, zgodnie z którym w przypadku obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo wprowadzenia stanu nadzwyczajnego starosta będzie mógł ustalić, że udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego następuje wyłącznie za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość.
Mając na uwadze powyższe Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku wyraża pozytywną opinię o zarysowanych powyżej kierunkach zmian planowanych w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 945). Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń UTW od wielu lat prowadzi szerokie, bezpłatne poradnictwo prawno – obywatelskie adresowane szczególnie do liderów seniorskich organizacji pozarządowych koncentrujące się na różnorodnych aspektach tworzenia, rozwijania i zarządzania podmiotami obywatelskimi dedykującymi swoją ofertę osobom starszym. Kontakty doradców współpracujących z Federacją z setkami seniorów, w tym liderami seniorskich NGO, w ramach świadczonych usług doradczych, pokazują jednoznacznie na istnienie wielkiej potrzeby dostępu osób starszych do tego typu bezpłatnego, profesjonalnego wsparcia. W tym stanie rzeczy proponowane zmiany legislacyjne ułatwiające i upraszczające dostęp do ogólnopolskiego systemu bezpłatnego poradnictwa prawno – obywatelskiego stwarzają szansę na zwiększenie jego efektywności oraz poszerzenie dostępności usług, z których korzysta również znacząca i systematycznie rosnąca grupa osób starszych.
[1] https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-nieodplatnej-pomocy-prawnej-nieodplatnym-poradnictwie-obywatelskim-oraz-edukacji-prawnej